DADAŞIN BARINDA “CAN SUYU” HÜSEYNİ MAKAMI

1 Mayıs 2017 06:54

MAKAM; Türk müziğinde, halkoyunlarında, eser ve oyunların ses dizilerini ve dizi özelliklerini, karar sesini, güçlü perdesini, donanımını, seyrini, yeden sesini tek kelime ile ifade eden terimdir. Kelime anlamı yer olmakla birlikte, sadece seslerin yerini göstermek yetmemiştir.

Aynı yerleri kullanan makamlar vardır.

Melodi yapıları farklıdır.

***

Bar, bulunduğu yerin insanının karakterini dile getiren bir oyundur.

Erzurum barları, davul-zurna eşliğinde oynanır.

Bar öyle bir oyundur ki, müziği de heyecan kasırgası gibidir.

İnsanın, vurun artık davula, durduğum yeter dedirttiği yerdedir.

Açın şu meydanı, yiğitler meydan okusun, dört bir yana oyunlarını oynasınlar diye ses verir.

Davul-zurna sesi; “Dadaşın can suyudur.”

Bar oyunlarının müziği, bu sesle ne muazzam beste oluverir.

Dadaş bu ses de devleşir. Bu sesle “Dünya” yüzünde, nerede bir “Türk” varsa, orda onu bulur.

***

Bazı erkek ve kadın barlarımız açık oynanırken, bazı barlarımızda kapalıdır.

Bazılarının güftesi varken, bazılarının güftesi yoktur. Bestede başlangıç ve son ayrı olmak üzere bazılarında iki türlü müzik vardır.

Halkoyunlarımız da makam genellikle “Hüseyni” makamındadır.

“Çingeneler” oyunun da “Rast”, “Uzundere” oyunu ise “Hicaz” makamı, “Koçeri” barımız “Hüzzam” makamındadır.

Dünya yüzünde, nerede “Türk” varsa, orada “Hüseyni” makamı vardır.

“Hüseyni” makamını ve “Aksak semai usulünü” Türk olmayanlar çalamaz, söyleyemez, besteleyemez.

Bu ana makam niteliğindedir.

***

İnici-Çıkıcı seyre sahip olan Hüseyni makamının, seyrine genellikle güçlü perdeden başlanır.

Bu perdede ısrarlı kalkışlar yapılır.

Dizinin üst tarafına çıkılırken, kullanılan perde, iniş cazibesiyle “Acem sesi” haline gelir.

Hüseyni makamının en büyük özelliği çok yaygın oluşudur.

Hislerimizi en iyi anlatan makamlarımızın başında gelir.

***

Bu makamla; “Bar” havamız ağırdan başlar, zevkin doruklarına ulaşır.

Eğlenirken, laubalilikten ziyade, dadaşların ağır başlı ve vakarlı olmalarını hissettirir.

İnsanların gönülden gönül’e bağlı olmalarına, birlik olmalarını ifade eder.

Ecdattan gelen hasletlerini hatırlatır.

Duygularını zirveye taşır.

Dadaşların savaşa gönüllü katılımını, kahramanca cephede dövüşen, bundan zevk alan bir ses, bir nefes, bir melodi verir.

Bar oynayan dadaşlar, bu müthiş müziği ve sesi duyduğu zaman, beden ve kafa olarak güçlü olmayı hedefleyen bir konuma gelir.

Bu makamda affetmek, kusuru bağışlamak, hoşgörülü olmak gibi erdemler anlatılır.

Şairimiz Selahattin Ertürk ne diyor;

Davul-zurna sesleri ne muazzam bir beste,

Türk’ün büyüklüğünün heybeti var bu seste.

Sesime “ kaba” diyen yüreksiz kim göreyim,

Ben Türk’ün öz evladı, işte bu benim sesim.

Atilla AĞRILI

YORUMLAR

Henüz yorum yapılmamış. İlk yorumu yukarıdaki form aracılığıyla siz yapabilirsiniz.