İRAN’DAKİ ERZURUM!

İRAN‘da yaşanan sosyal ve ekonomik sıkıntılara çare üretilsin diye oluşturulan serbest bölgeleri görmek ve incelemek amacıyla yaptığımız gezide, bize “Buralar yoksa Erzurum’mu?” dedirten ilginç ve duygusal görüntülerle de karşılaştık.

Gürbulak Sınır Kapısı’na yaklaşık 165 kilometre daha doğuda olan “sihirli” Culfa Kenti, uzaktan görüntüsüyle insana “kalabalık bir şehir” izlenimi veriyor. Hele bir de 51 bin hektar (510 milyon metrekare) büyüklüğündeki bir serbest ticaret bölgesine sahip kente gittiğinizi de biliyorsanız, varacağınız yerin canlı ve kalabalık olması size hiç anormal gelmiyor.

CULFA ŞAŞIRTIYOR

Ancak şehrin içine girdiğinizde, rahat bir trafik, çok yüksek olmayan binalar, çok da kalabalıkların göze çarpmadığı cadde ve sokaklar, tahminlerinizde yanıldığınızı gösteriyor size. “En az 50 bin kişi yaşıyordur” diye düşündüğünüz Culfa’nın nüfusunun 10 binin altında öğrendiğinizde, ister istemez şaşırıyorsunuz.

ARAS ŞAŞIRTIYOR

Aras Nehri’nin canlılık kattığı, aynı zamanda da ülkelerin sınırlarını çizdiği bölgede giderek boy gösteren sebze ve meyve bahçeleri, hele de Erzurum’dan gitmişseniz, size “Sanki Pasin Ovası’ndan geçiyormuşsunuz izlenimi veriyor.

Erzurum’da sıklıkla söylenen “Aras akıyor, Dadaş bakıyor” sözünün geçersiz hale geldiği Culfa’da, nazlı bir gelin gibi salına salına akan nehir, kurulan sistemler sayesinde çölü andıran toprakların can damarı haline gelmiş.

KITLAMA ÇAY ALIŞKANLIĞI

İnsanlarının biri birine “dadaş” diye seslendiği Culfa’da, çayın kıtlama usulü içildiğini görmek, bizi fazlasıyla etkiledi. Yer sofralarında, ya da seki vari yerlerde, halı yastıklara yastlanıp, bağdaş kurarak oturan ve çaylarını yudumlayan insanlar, size rahatlıkla Erzurum’daymışsınız da, dostlarınızla oturuyormuşsunuz izlenimi veriyor.

İran, Fars kültürünün egemen olduğu bir ülke. Tarihi ve kültürel zenginliklere sahip çok sayıda yerleşim yeri olan İran’ın Culfa Kenti’nde de, bu özelliklere sahip yerleri bulmak ve görmek mümkün.

DOĞAL GÜZELİKLER MUHTEŞEM

Culfa’da bulunduğumuz sürede, iş gezilerimizden arta kalan zamanı çevreyi gezerek, insanlarla kültürel sohbetler yaparak değerlendirdik.

“Şelale” dendiğinde her Erzurumlu’nun aklına nasıl ki, Tortum Şelalesi geliyorsa, Culfa’da da , kente 33 kilometre ötede, derin bir vadinin içinden süzülen Asyab Şelalesi geliyor.

Vadinin zemini, akan dere nedeniyle tamamen ıslak. İnsanın ayak bileklerine gelecek derinlikte olan, zemini tamamen çakıl taşları ile kaplı derenin kimi tarafında su soğuk, kimi tarafında ılık akıyor.

Suyun içinde yürürken, sağ ayağınızda hissettiğiniz ılıklık ile sol ayağınızdaki soğukluk, size Kur’an’da geçen “Allah iki denizi birbirine salmıştır. Birbirine kavuşurlar fakat ikisi arasında bir engel var, biri diğerine karışmaz” ayetini hatırlatıyor.

Yürüyerek yaklaşık 100 metre kadar aşağıya indiğiniz vadide, yaşlı-genç, kadın-erkek çok sayıda insanı suların içinde oynaşırken görüyorsunuz.

DEĞİRMENİ ÇALIŞIYOR

En yukarıda bulunan, yöre insanının “harabe” olarak adlandırdığı, aktif haldeki değirmenin altından geçerek kayalıklardan aşağı süzülen suların oyun alanı haline dönüştürdüğü vadiye, sadece yöreden değil, İran’ın dört bir yanından insanlar adeta akın ediyor.

ÇOK ZİYARETÇİ ÇEKİYOR

Bölgenin en çok ziyaretçi çeken yerlerinden birisi de, oldukça dik bir yamacın üzerinde yaptırılan ve Ermeniler’e ait olduğu söylenilen Sent Stephenos Kilisesi.

Geçtiğimiz temmuz ayında 48 bini aşkın kişinin gezip, gördüğü kilisenin bazı süslemeleri, Erzurum’un Tortum İlçesi’ndeki Haho (Meryem Ana) Kilisesi ile benzerlik gösteriyor. Kimi tarihçi, kilisenin Ermeniler tarafından yaptırılmadığını, bin 100 yıllık bir geçmişe sahip kilisenin Ermeniler ibadet etsin diye yaptıldığı görüşünü öne sürüyorlar.

TURİZME KAZANDIRILMAYI BEKLİYOR

Turizme kazandırılmayı bekleyen bir başka eser de Abbas Mirza Hamamı. 1789- 1833 yılları arasında yaşamış, özellikle Azerbaycan Valisi olarak önemli başarıların altına imza atmış olan Abbas Mirza adına yaptırılan hamam, bugüne kadar ayakta kalmayı başarmış önemli yapılardan birisi. Önemli işlemeleri ve mimari yapısı ile dikkati çeken hamam, ziyaretçilere açık tutuluyor.

HEYKELLER DİKKAT ÇEKİYOR

Şehir içinde yer alan parklarında göze çarpan heykel ve anıtları ile dikkat çeken Culfa’nın yakın gelecekte İran’ın önemli kültür ve ticaret merkezlerinden birisi haline gelmesine mutlak gözüyle bakılıyor. erzhaber