Dolar 32,3184
Euro 35,1145
Altın 2.295,76
BİST 9.049,36
Adana Adıyaman Afyon Ağrı Aksaray Amasya Ankara Antalya Ardahan Artvin Aydın Balıkesir Bartın Batman Bayburt Bilecik Bingöl Bitlis Bolu Burdur Bursa Çanakkale Çankırı Çorum Denizli Diyarbakır Düzce Edirne Elazığ Erzincan Erzurum Eskişehir Gaziantep Giresun Gümüşhane Hakkari Hatay Iğdır Isparta İstanbul İzmir K.Maraş Karabük Karaman Kars Kastamonu Kayseri Kırıkkale Kırklareli Kırşehir Kilis Kocaeli Konya Kütahya Malatya Manisa Mardin Mersin Muğla Muş Nevşehir Niğde Ordu Osmaniye Rize Sakarya Samsun Siirt Sinop Sivas Şanlıurfa Şırnak Tekirdağ Tokat Trabzon Tunceli Uşak Van Yalova Yozgat Zonguldak
Erzurum 13°C
Az Bulutlu
Erzurum
13°C
Az Bulutlu
Cum 13°C
Cts 16°C
Paz 16°C
Pts 17°C

ERZURUM ÇİN’İ BİLE ŞAŞIRTMIŞ

ERZURUM ÇİN’İ BİLE ŞAŞIRTMIŞ
13 Eylül 2019 17:08

BAŞLARKEN…

DOĞU Anadolu Bölgesi’nin en büyük şehirlerinden biri olan Erzurum, stratejik konumu sebebiyle tarihin her döneminde farklı toplulukların, millet ve devletlerin ilgisini çekmiş, onlara ev sahipliği yapmıştır. Bundan dolayıdır ki Erzurum için kolaylıkla, “Farklı topluluklara, milletlere ve devletlere ait hem tarihi, hem de kültürel mirası üzerinde barındırmaktadır” denilebilir.

Erzurum, gerek tarihî, gerekse sosyokültürel bakımdan yurt içinde tanınıp bilindiği kadar, yurtdışında da tanınıp, bilinmektedir. Bunda şehrin tarihî İpek Yolu üzerinde bulunmasının; üzerinde farklı milletlere ve devletlere ait eşsiz tarihî eserleri barındırmasının; ticaret, bilim, kültür ve sanat şehri olmasının; Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin kuruluş kararlarının alınmasına ev sahipliği yapmasının da rolü büyüktür.

İMAJINDAN UZAKTA

Erzurum, sahip olduğu değer ve özelliklere rağmen bugün, tarihî dokusundan ve imajından uzak bir görüntü sergilemektedir. Erzurum’un bugünkü duruma gelmesinin temelinde hiç kuşkusuz ki, ağır iklim koşullarının yanında, zaman ve insan faktörü yatmaktadır.

“Üniversiteler şehri, bilim, kültür ve sanat merkezi; Dadaşlar Diyarı Erzurum”un eski imajına kavuşabilmesi ve uluslararası ortamlarda “tarihî ve sakin kentler”arasında kendisine yer bulabilmesi için ciddi önlemler alınması gerekmektedir.

ÇİNLİLER’İN ERZURUM ŞAŞKINLIĞI

Prof. Dr. Cengiz Alyılmaz’ın,”Tarih, Bilim, Kültür ve Sanat Şehri Erzurum’un İmarı ve Kalkınması İçin Öneriler” başlığı altında yaptığı değerlendirmede en dikkat çekici olanı, hiç şüphesiz Çin’de, Pekin Üniversitesi’nde yapılan “ortak” çalışmada dile gelen gerçekler…

Çinli bilim insanlarının, “en çok beğendikleri, yine en çok da şaşırdıkları il olarak Erzurum’u gördüklerini” belirten Alyılmaz Hoca’nın anlatımına gelin hep birlikte kulak verelim:

EŞSİZ BİR KÜLTÜREL MİRAS VAR

 “- Tarihte birçok uygarlığa ev sahipliği yapmış olan Erzurum, üzerinde farklı dönemlere ait eşsiz kültürel mirası barındırmaktadır.

Tarihî kaynaklar eski Türk topluluklarının, boylarının ve devletlerinin de (Sakalar, Hunlar, Kıpçaklar, Sabarlar, Selçuklular, Saltuklular, Eratnalılar…) Erzurum’a erken dönemlerde geldiklerini ve burada biri birinden değerli eserler vücuda getirdiklerini kaydetmektedir  (Konyalı, 2010; Konukçu, 1991; Küçükuğurlu, 2018).

Stratejik konumu, tarihte farklı kültür ve uygarlıklara ev sahipliği yapmış olması, tarihî İpek Yolu güzergâhında bulunması, erken dönemlerde Türk boy ve toplulukları tarafından yurt edinilip bilim, kültür, sanat ve ticaret… merkezi hâline getirilmesi, medreseler ve üniversitelerşehri olması, farklı alanlarda yetişten seçkin ve saygın simaları… Şehrin hem bölgede hem de dünyada tanınmasına ve önemsenmesine vesile olmuştur.

ADI TÜRKİYE DIŞINA TAŞAN BİR ŞEHİR

Adı Türkiye dışına taşan, Türkiye ve Türk dünyası ile özdeşleşen Erzurum, tarihin hemen hemen her döneminde farklı sebeplerle yazılı ve sözlü kaynaklarda yer almıştır. Borçalılı (Gürcistanlı) Türk şair, yazar ve bilim adamı merhum Ord. Prof. Dr. Valeh HACILAR, 1991yılında Prof. Dr. Enver KONUKÇU’ya ithafen yazmış olduğu “Bu Yerler” başlıklı şiirinde Erzurum için şunları kaydetmektedir:

Garşımızda Erzurum’un yaylağı / Goca gartal süzen yerdi bu yerler / Gehremanlar, pehlevanlar oylağı / Han Keremler gezen yerdi bu yerler.

Memleketin siperidi doğudan / Çekinmeyib mühennetden, yağıdan / Nizam-nizam orduları dağıdan / Perenleri pozan yerdi bu yerler.

Palantöken çen-dumandan sisleni / Gucağında neçe canlar gizleni / Her garışı bir igidin dastanı / Dastanlaşan, ozan yerdi bu yerler.

Ovasında tülkü, çakkal gezmeyib / Bed emeller sertliyine dözmeyib / İnanmıram, tarih onu yazmayıb / Tarihleri yazan yerdi bu yerler

ERZURUM, İMAJINDAN ÇOK UZAKTA

Bugün gelinen noktada (her türlü gayret, gelişme ve değişmelere rağmen) Erzurum, ne yazık ki eski görünümünden de ve eski imajından oldukça uzaklaşmıştır.

Erzurum’da / Atatürk Üniversitesinde çalıştığımız yıllarda Çin’deki bazı üniversitelerle (başta Pekin Üniversitesi olmak üzere) birlikte ortak projeler yapmış; karşılıklı olarak Çin’in ve Türkiye’nin pek çok önemli merkezinde bilimsel ve akademik nitelikli seyahatler gerçekleştirmiştik. Çin Bilim Heyeti’yle Türkiye’de araştırma ve incelemeler yaparken Çinli bilim insanlarının en çok beğendikleri ancak en çok da şaşırdıkları şehirlerden biri Erzurum olmuştu.

Onları Erzurum’la ilgili olarak şaşırtan şey şüphesiz ki İpek Yolu şehri Erzurum’un eski görüntüsünden çok uzak olmasıydı. Mimarisi, tarihî dokusu, sosyokültürel yapısı bir zamanlar Semerkant, Buhara, Hive, Taşkent, İsfahan, Tebriz… gibi şehirlerle benzerlik arzeden Erzurum’un mevcut durumunun Çinli meslektaşlarımız gibi Türk dünyasından ve başka ülkelerden gelen dostlarımızı da hayal kırıklığına uğrattığına tanıklık ettiğimizi belirtmemizgerekir.

ESKİ GÖRÜNÜMÜNE KAVUŞTURULMALIDIR

Erzurum’un geride kalan dönemlerde ağır iklim koşulları, yaşanan savaşlar, depremler, İpek Yolu’nun işlerliğini kaybetmesi yüzünden ağır darbeler aldığı inkâr edilmez bir gerçektir.

Ancak dünyanın farklı bölgelerinde farklı tarihlerde yaşanan savaşlarda nedeyse harabeye dönen pek çok şehrin, kültür ve medeniyet merkezinin bugün tekrar eski görkemine kavuşturulduğu ve ilgi merkezi hâline dönüştürüldüğü bilinmektedir. Bu bağlamda Erzurum’unda tekrar eski görünümüne kavuşturulması ve cazibe merkezi hâline getirilmesi gerekir. (devam edecek)

YORUMLAR

  1. Ayşe Şimşek dedi ki:

    Atatürk Üniversitesinden değerli hocam büyüğüm Cengiz Hocamın haberini okumak çok gururlandırdı beni. Kendisine selamlarımı ve saygılarımı iletiyorum. Erzurum’dan gitmiş olmalarına rağmen burayı unutmamaları da takdire şayan…